Πολυκυστικές ωοθήκες

Ορισμός

Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι πολύ συνηθισμένη ορμονική διαταραχή των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας. Ανώμαλες ή παρατεινόμενες εμηνορρυσίες, αύξηση της τριχοφυίας, ακμή και παχυσαρκία είναι συχνά ο λόγος που θα οδηγήσουν την νέα γυναίκα σε έλεγχο. Σε μερικές περιπτώσεις η δυσκολία στην σύλληψη μας οδηγεί στον έλεγχο γονιμότητας και στην ανεύρεση πολυκυστικών ωοθηκών.

Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μπορεί στις περισσότερες γυναίκες να εμφανίζονται μικρές καθυστερήσεις της εμηνορρυσίας σε περιόδους άγχους αλλά υπάρχουν και εκείνες που εμφανίζουν την βαριά εικόνα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών με σπάνιες εμηνορρυσίες, παχυσαρκία, ακμή και υπερτρίχωση.

Διάγνωση

Η διάγνωση των πολυκυστικών ωοθηκών θα γίνει όταν υπάρχουν τουλάχιστον δύο από τις παρακάτω καταστάσεις:

Ανώμαλοι κύκλοι. Είναι το πιο κοινό χαρακτηριστικό. Έτσι έχουμε κύκλους μεγαλύτερους των 40 ημερών ή λιγότερους από 8 τον χρόνο. Τέσσερεις ή περισσότερους κύκλους χωρίς ωορρηξία. Αυξημένη διάρκεια των ημερών της εμηνορροής.
Πολυκυστικές ωοθήκες. Στον υπερηχογραφικό έλεγχο οι ωοθήκες συνήθως φαίνονται με αυξημένες διαστάσεις και με 10-12 μικρές κύστεις στην περιφέρεια τους.
Αυξημένα ανδρογόνα. Επομένως ακμή, υπερτρίχωση ή και ανδρογενή αλωπεκία ( αραίωση των μαλλιών).

Αιτία

Δεν ξέρουμε με σαφήνεια ποιά είναι τα αίτια, όμως οι παρακάτω παράγοντες φαίνεται να παίζουν ρόλο:

Υπερβολική ινσουλίνη. Η ινσουλίνη παράγεται στο πάγκρεας και επιτρέπει στα κύτταρα μας να χρησιμοποιούν τα σάκχαρα. Όταν έχουμε αντίσταση στην ινσουλίνη, το πάγκρεας αναγκάζεται να παράγει περισσότερη. Αυτή η περίσσεια της ινσουλίνης μπορεί να αναγκάζει τις ωοθήκες να παράγουν περισσότερα ανδρογόνα.
Χαμηλού βαθμού φλεγμονή. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν χαμηλού βαθμού φλεγμονή. Αυτό με την σειρά του μπορεί να προκαλέσει αντίσταση στην ινσουλίνη.
Κληρονομικότητα. Αν η μητέρα, η αδερφή ή η γιαγιά είχαν το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, οι υπόλοιπες γυναίκες της οικογένειας έχουν αυξημένη πιθανότητα να το εμφανίσουν.
Έκθεση σε ανδρογόνα κατά την ενδομήτρια ζωή. Γίνονται εργασίες και προς αυτή την κατεύθυνση.

Επιπλοκές

Στο σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, το οποίο σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να συγχέουμε με την απλά υπερηχογραφική ένδειξη μικροπολυκυστικών ωοθηκών, μπορεί να έχουμε τις εξής επιπλοκές( ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται με παχυσαρκία):

Διαβήτη
Υπέρταση
Διαταραχές της χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων
Αυξημένη C-αντιδρώσα πρωτείνη( οπότε αύξηση της πιθανότητας καρδιαγγειακού νοσήματος).
Λιπώδη διήθηση του ήπατος
Διαβήτη κυήσεως
Υπογονιμότητα ( λόγω ανωορρηκτικών κύκλων)
Υπερπλασία ενδομητρίου λόγω της συνεχούς έκθεσης σε υψηλά επίπεδα οιστρογόνων. Αύξηση επομένως του κινδύνου για καρκίνο του ενδομητρίου.

Αντιμετώπιση

Α. Υπάρχουν φάρμακα που μας βοηθούν στην:

1.) Ρύθμιση του κύκλου

Μετά προσεκτικό έλεγχο της γυναίκας μπορεί να είναι καλή λύση ένα προσεκτικά επιλεγμένο αντισυλληπτικό χάπι. Ελαττώνει την παραγωγή ανδρογόνων και προσφέρει ένα ευεργετικό διάλειμμα στον οργανισμό από την συνεχή επίδραση των οιστρογόνων.
Μια εναλακτική προσέγγιση για τις γυναίκες που δεν μπορούν λόγω προβλημάτων υγείας ή δεν θέλουν να πάρουν αντισυλληπτικό χάπι, είναι η χορήγηση προγεστερόνης για 10-14 ημέρες κάθε μήνα ή σαράντα ημέρες. Με αυτόν τον τρόπο ρυθμίζεται ο κύκλος και μειώνεται ο κίνδυνος του καρκίνου του ενδομητρίου, αλλά δεν ελαττώνονται τα ανδρογόνα.
Η μετφορμίνη είναι αντιδιαβητικό φάρμακο που ελαττώνει τα επίπεδα της ινσουλίνης. Ρυθμίζει τον κύκλο και την ωορρηξία. Όταν η γυναίκα ακολουθεί διατροφή και άσκηση, την βοηθάει να χάσει ευκολώτερα βάρος.

2.) Ωορρηξία

Εάν η γυναίκα προσπαθεί να μείνει έγκυος, ίσως χρειαστεί θεραπεία με κιτρική κλομιφαίνη που είναι αντιοιστρογόνο χάπι. Εάν δεν βοηθήσει μόνη της ή σε συνδιασμό με την μετφορμίνη, ίσως χρειαστεί να καταφύγουμε στις γοναδοτροφίνες.

Β. Ο τρόπος ζωής μας παίζει βασικό ρόλο στην βελτίωση των συμπτωμάτων αλλά και της υπερηχογραφικής εικόνας των πολυκυστικών ωοθηκών.

Διατηρήστε σταθερό το βάρος σας. Η παχυσαρκία σαφώς δεν ευνοεί . Η απώλεια βάρους μειώνει τόσο την αντίσταση στην ινσουλίνη όσο και τα ανδρογόνα. Συνηθίστε να αποφεύγετε την ζάχαρη και στην κρυφή της μορφή (έτοιμα φαγητά, δημητριακά, ψωμί κλπ). Ζητήστε από τον γιατρό σας ένα πρόγραμμα διατροφής. Είναι σημαντικό να διατηρείτε τα 3 βασικά γεύματα με δύο μικρά ενδιάμεσα, ώστε να διατηρείται σταθερή η καμπύλη του σακχάρου.
Μάθετε ποιές είναι οι σωστές για σας διαιτητικές συνήθειες. Χρειάζεστε διατροφή με χαμηλό ποσοστό υδατανθράκων. Να διαλέγετε υδατάνθρακες πλούσιους σε ίνες. Περισσότερες ίνες στην διατροφή συνεπάγεται επιβράδυνση στην αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Τέτοιοι υδατάνθρακες είναι : ολικής αλέσεως ψωμί και δημητριακά, ζυμαρικά από σιτάρι ολικής αλέσεως, κριθάρι, καστανό ρύζι, φασόλια. Τρώτε φρούτα και φρέσκα λαχανικά.
Να είστε δραστήριες. Η άσκηση βοηθά στην μείωση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Αυξήστε την καθημερινή σας δραστηριότητα και ασκηθείτε. Αν δεν έχετε την δυνατότητα να ακολουθήσετε πρόγραμμα γυμναστηρίου, το γρήγορο καθημερινό περπάτημα για μισή τουλάχιστον ώρα, θα βοηθήσει τον μεταβολισμό σας ώστε να διατηρήσετε υπό έλεγχο το βάρος σας.