Ελληνικα
English
Γιατί όλοι πρέπει να ξέρουμε την Βιταμίνη D;
Κανένα άλλο θρεπτικό συστατικό, φάρμακο ή ορμόνη δεν έχει κερδίσει μεγαλύτερη επιστημονική αξιοπιστία από τη βιταμίνη D.
Την βιταμίνη D που χρειάζεται ο οργανισμός μας, την παίρνουμε με την έκθεση μας στον ήλιο. Λίγες είναι οι τροφές που την περιέχουν και αυτές σε ασήμαντη ποσότητα.
Όταν οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου έρχονται σε επαφή με το δέρμα μας, αρχίζει να παράγεται η βιταμίνη D.
Και το εύλογο ερώτημα είναι:
Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι έχουν έλλειψη της D ακόμη και όταν ζουν σε ηλιόλουστες χώρες σαν την δική μας;
1
Το ιδανικό μήκος κύματος των υπεριωδών ακτίνων του ήλιου για την παραγωγή της στο δέρμα μας είναι μεταξύ 295-297nm. Αυτό συμβαίνει από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο.
2
Όσοι ζουν σε περιοχές που δεν υπάρχει μεγάλη ηλιοφάνεια συνήθως έχουν έλλειψη της βιταμίνης D.
3
Αλλά και τα άτομα με σκούρο δέρμα χρειάζονται μεγαλύτερα καθημερινά διαστήματα έκθεσης τους στον ήλιο για να μπορέσουν να παράγουν αρκετή ποσότητα της βιταμίνης.
4
Η χρήση των αντηλιακών με δείκτη προστασίας πάνω από SPF15 εμποδίζει τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν στο δέρμα. Η μεγάλη όμως αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος και ιδιαίτερα του μελανώματος επιβάλει την χρήση τους.
5
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας (μετακινήσεις με το αυτοκίνητο και δουλειά σε εσωτερικούς χώρους) επηρρεάζει δραματικά την έκθεση της πλειοψηφίας των ανθρώπων στον ήλιο, ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες.
6
Κάποιες τροφές όπως τα λιπαρά ψάρια και ο κρόκος του αυγού έχουν πολύ μικρές ποσότητες βιταμίνης D, άρα σε καμμία περίπτωση δεν καλύπτουν τις ανάγκες.
( Μεγαλύτερες ποσότητες σε λιπαρά ψάρια όπως το σκουμπρί, ο τόνος, ο σολωμός ελεύθερης αλίευσης και όχι του ιχθυοτροφείου).
7
Λίγες είναι οι χώρες που εμπλουτίζουν το γάλα με βιταμίνη D. Ο Καναδάς και η Φιλανδία ανήκουν σε αυτές. Σε αρκετές χώρες υπάρχει η σύσταση να εμπλουτίζουν το παιδικό γάλα, τα δημητριακά, το ψωμί και τα γιαούρτια.
Οι ενδείξεις από όλες τις έρευνες μας λένε:
Στα άτομα που τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα είναι υψηλά ο συνολικός δείκτης θνησιμότητας είναι χαμηλότερος.
Τιμές της βιταμίνης D στο αίμα μεταξύ 50-80ng/mL συνδέονται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης πολλών ασθενειών.
Αντίθετα τιμές που βρίσκονται στα όρια του φυσιολογικού δεν προσφέρουν προστασία εκτός της καλύτερης πρόσληψης ασβεστίου στα οστά.
Οι επιστημονικές εργασίες που συνδέουν την χαμηλή τιμή της 25-υδρόξυ D βιταμίνης ( αυτή είναι η μορφή της που πρέπει να μετράμε στο αίμα για να ξέρουμε πόση βιταμίνη D έχουμε) με αυξημένο κίνδυνο για :
- καρκίνο
- καρδιαγγειακά νοσήματα
- χρόνιες φλεγμονές
είναι πολλές και συνεχώς πληθαίνουν.
Όμως ακόμη και σήμερα υπάρχουν ιατρικά συγγράμματα που αναφέρουν μόνο τον πασίγνωστο από παλιά ρόλο της D στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Ας δούμε λοιπόν γιατί πρέπει να έχουμε την σωστή ποσότητα της D στον οργανισμό μας.
1
Δράση στα οστά και στο μυϊκό σύστημα
- Χωρίς επαρκή παρουσία της δεν μπορεί να δεσμευτεί το πολυτιμότερο συστατικό των οστών που είναι το ασβέστιο.
Εκτός από την δράση της στα οστά η βιταμίνη D, αποδεδειγμένα δρα στον μυϊκό ιστό με αποτέλεσμα:
- να αυξάνεται η δύναμη μας
- να βελτιώνεται η αίσθηση ισορροπίας
- Επίσης αποδείχτηκε ότι άτομα που παθαίνουν αδικαιολόγητα κατάγματα έχουν πολύ χαμηλές τιμές της βιταμίνης.
Αυτές οι δράσεις της D είναι οι πιο γνωστές στον περισσότερο κόσμο.
Τι άλλο όμως ξέρουμε σήμερα;
2
Πρόληψη των συχνών κρυολογημάτων και τω αναπνευστικών λοιμώξεων
Η βιταμίνη D θεωρείται απαραίτητη για την ενεργοποίηση της άμυνας του οργανισμού μας. Όταν υπάρχει έλλειψη της, το αμυντικό μας σύστημα δεν είναι ικανό να αντιδράσει πάντα αποτελεσματικά.
Ενήλικοι και παιδιά με χαμηλά επίπεδα της D πάσχουν πολύ συχνότερα από λοιμώξεις του αναπνευστικού.
Πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η βιταμίνη D ρυθμίζει την έκφραση των αντιμικροβιακών πεπτιδίων τα οποία αλληλεπιδρούν με την κυτταρική μεμβράνη των ιών και των βακτηριδίων καταστρέφοντας τα. Αυτός είναι ο βιολογικός μηχανισμός που εξηγεί το γιατί η βιταμίνη D παρέχει τόσο δραματική προστασία από τις συνήθεις χειμερινές ασθένειες.
3
Βιταμίνη D και εγκεφαλικά
Τα εγκεφαλικά είναι η πλέον σοβαρή αιτία για μακροπρόθεσμη αναπηρία ενός ατόμου.
Από όσους επιβιώνουν, το 40% περίπου παραμένει με σοβαρή ή μέτρια αναπηρία.
Μεταξύ των παθόντων οι περισσότεροι έχουν χαμηλές τιμές της βιταμίνης D και όσο χαμηλότερη είναι η τιμή της στο αίμα, τόσο φτωχότερη είναι η καλή αποκατάσταση μετά την θεραπεία.
Από το 2009 έχουμε εντυπωσιακές μελέτες σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).
Ο κίνδυνος θνησιμότητας σε όσους είχαν πολύ χαληλά επίπεδα της D, κάτω από 12ng/mL ήταν 2,4 φορές μεγαλύτερος από τους υπόλοιπους.
Μεγάλες δόσεις που χορηγήθηκαν δεν βελτίωσαν τα αποτελέσματα.
Αυτό σημαίνει ότι τα κλινικά οφέλη υπάρχουν στα άτομα με σταθερά καλά επίπεδα της βιταμίνης D.
4
Βιταμίνη D και διαβήτης
Δίνει υποστήριξη στους διαβητικούς γιατί προλαβαίνει την υψηλή απόπτωση (θάνατο) των β-κυττάρων του παγκρέατος, δηλαδή αυτών που παράγουν την ινσουλίνη.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα βήτα κύτταρα περιέχουν ενεργούς υποδοχείς για τη βιταμίνη D, ακριβώς όπως και κάθε άλλο κύτταρο στο σώμα μας.
Χωρίς ινσουλίνη δεν υπάρχει τρόπος να δοθεί γλυκόζη στα κύτταρα για την παραγωγή ενέργειας.
Κυκλοφορεί λοιπόν η γλυκόζη στο αίμα σε μεγάλες ποσότητες με τα γνωστά δυσάρεστα αποτελέσματα που ζουν οι διαβητικοί.
5
Βιταμίνη D και ανοσοποιητικό
Άλλη μία καταπληκτική δράση της που ανακαλύφτηκε τα τελευταία χρόνια είναι η συμβολή της στην βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού.
Σήμερα υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα μειωμένα επίπεδα της D στο αίμα έχουν σχέση με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε από την PLOS Medicine εντόπισε πολυμορφισμούς ενός νουκλεοτιδίου που σχετίζονταν έντονα με χαμηλότερα επίπεδα 25-υδροξυβιταμίνης D.
Οι ερευνητές μελέτησαν τις πιθανότητες εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας σε άτομα με γενετικά χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D από τη μελέτη του International Multiple Sclerosis Consortium.
Περιελάμβανε 14.498 άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας) και 24.091 υγιείς μάρτυρες. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα άτομα που είχαν επίπεδα της βιταμίνης D, γενετικά μειωμένα συνδέονται στενά με αυξημένο κίνδυνο για να εμφανίσουν την νόσο.
Μελέτες δείχνουν ότι περισσότερα από 90% των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας έχουν ανεπάρκεια της D ( κάτω από 20ng/mL).
Πληθώρα ερευνών γίνονται για τον ευεργετικό ρόλο της βιτ.D σε όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα.
6
Βιταμίνη D και φλεγμονώδεις βιοδείκτες
Η Ιντερλευκίνη-6 (IL-6) παράγεται από πολλά κύτταρα και έχει πολλαπλές δράσεις, τόσο στα κύτταρα του ανοσολογικού συστήματος, όσο και στα κύτταρα των άρθρωσεων.
Είναι μία φλεγμονώδης κυτταροκίνη, η οποία όταν βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα συνδέεται με διάφορους τύπους καρκίνου καθώς και με χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις.
Οι έρευνες έδειξαν ότι αυξάνοντας τα επίπεδα των τιμών της βιταμίνης D μειώνονται σημαντικά τα επίπεδα της Ιντερλευκίνης-6.
7
Βιταμίνη D και καρκίνος
Πρόσφατη μεταανάλυση πολλών εργασιών έδειξε ότι η πιθανότητα για καρκίνο του εντέρου ελαττώνεται κατά 40% για κάθε 20ng/mL αύξηση της βιταμίνης D στον ορό του αίματος.
Επίσης μειώνεται ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού μεταξύ των γυναικών με φυσιολογικά επίπεδα της 25(ΟΗ)D σε αντίθεση με εκείνες που έχουν έλλειψη.
Γίνονται πολλές έρευνες με εντυπωσιακά καλά αποτελέσματα για την σημασία της σταθερά καλής τιμής της D για την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη, ωοθηκών, ήπατος.
8
Ο ρόλος της στον εγκέφαλο
- Υψηλά επίπεδα της βιταμίνης D στην διάρκεια της εγκυμοσύνης, έχουν προστατευτικό ρόλο για την πρόληψη πολλών ψυχικών διαταραχών στα παιδιά που θα γεννηθούν.
- Βρέθηκε εξετάζοντας τα επίπεδα ορού της D σε 1650 μητέρες, ότι για κάθε 10ng/mL παραπάνω τιμή της βιταμίνης D, τα παιδιά τους είχαν 11% μειωμένη εμφάνιση συμπτωμάτων της Διαταραχής Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας.
- Διάφορες επιδημιολογικές μελέτες συνδέουν τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D με την σχιζοφρένια και άλλες ψυχικές παθήσεις.
- Χαμηλή D στις γυναίκες αυξάνει την επίπτωση του Alzheimer και άλλων μορφών άννοιας. Άλλωστε οι ηλικιωμένοι έχοντας λεπτότερη επιδερμίδα, παράγουν μικρότερη ποσότητα της D3 από εκείνη που μπορούσαν να παράγουν σε μικρότερη ηλικία.
- Καλά επίπεδα της βιταμίνης D είναι σημαντικός παράγοντας πρόληψης της άννοιας.
- Στην κατάθλιψη τα χαμηλά επίπεδα της D φαίνεται να έχουν ισχυρή σύνδεση με την διαταραχή.
Συμπέρασμα
- Η βιταμίνη D είναι η μόνη βιταμίνη που έχει υποδοχείς σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού.
- Είναι φτηνή και έχουμε πλέον πολλές γνώσεις και αποδείξεις για την ευεργετική της δράση στον ανθρώπινο οργανισμό.
- Με τα σωρευτικά και σταθερά αυξανόμενα αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της, αυτή η βιταμίνη πρέπει να αποτελεί ουσιαστικό μέρος της καθημερινής προληπτικής φροντίδας για την καλή μας υγείας.
Και συνεχώς προστίθενται καινούργιες δράσεις της.
- Τα μικρά παιδιά και άτομα μεγαλύτερα των 50 ετών είναι πιθανότερο να έχουν ανεπάρκεια της.
- Γυναίκες που προγραμματίζουν την εγκυμοσύνη τους θα διορθώσουν νωρίτερα τα επίπεδα της βιταμίνης D και θα συνεχίσουν να την λαμβάνουν στη διάρκεια της καθώς και στην περίοδο του θηλασμού.
- Ένα εύκολο στην πρόσληψη του συμπλήρωμα διατροφής μπορεί, εφόσον φέρει τα επίπεδα της D στο αίμα μας στα επιθυμητά επίπεδα, να ελαττώσει την πιθανότητα εκδήλωσης πολλών ασθενειών όπως τα εγκεφαλικά, ο διαβήτης, τα αυτοάνοσα νοσήματα, κάποιοι καρκίνοι και ψυχολογικές διαταραχές.
- Υψηλά επίπεδα της στο αίμα (50-80ng/mL), συνδέονται με ελαττωμένη συνολικά θνησιμότητα από όλους τους νοσογόνους παράγοντες.
- Η πιθανότητα να φτάσει κάποιος σε τοξικά επίπεδα της βιτ.D δηλαδή πάνω από 100ng/mL είναι αμελητέα.
Άτομα με νόσους που σχετίζονται με αυξημένη παρουσία ασβεστίου στο αίμα τους θα ακολουθήσουν τις οδηγίες του ενδοκρινολόγου τους.
Όταν αποκτήσουμε τα επιθυμητά επίπεδα της βιταμίνης, θα ελαττώσουμε μεν την δόση αλλά θα συνεχίσουμε να την παίρνουμε, ώστε να τα διατηρήσουμε σε φυσιολογικά πλαίσια.
Αιματολογικοί έλεγχοι της τιμής της 25(ΟΗ)D μας καθορίζουν την δόση της.
