Ελληνικα
English
Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου που προσβάλει τις γυναίκες των αναπτυγμένων χωρών του δυτικού κόσμου.
Ξεκινά από τα κύτταρα του αδένα του μαστού και αργότερα αν δεν γίνει έγκαιρα αντιληπτός, διηθεί τους γύρω ιστούς και μπορεί πλέον να κάνει μετάσταση σε άλλα όργανα του σώματος.
Παρότι είναι περισσότερο συνηθισμένος στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, όλο και συχνότερα προσβάλει νεώτερες, ακόμη και εξαιρετικά νέες.
Όταν μιλάμε για καρκίνο του μαστού έχουμε στο νου μας πάντα γυναίκες. Σπάνια όμως μπορεί να προσβάλει και άντρες.
Πως είναι ο φυσιολογικός μαστός;
Ο φυσιολογικός μαστός αποτελείται από τα λοβία, τους γαλακτοφόρους πόρους,( οι οποίοι είναι μικροσκοπικοί αγωγοί που μεταφέρουν το γάλα από τα λοβία στην θηλή) και από το στρώμα δηλαδή τον λιπώδη και συνδετικό ιστό που περιβάλει τα λοβία και τους γαλακτοφόρους πόρους, τα αιμοφόρα και λεμφοφόρα αγγεία.
Τις περισσότερες φορές ο καρκίνος ξεκινά από τα κύτταρα που βρίσκονται στο εσωτερικό των γαλακτοφόρων πόρων( πορογενές καρκίνωμα).
Μερικές φορές από κύτταρα στο εσωτερικό των λοβίων( λοβιδιακός καρκίνος) και σπανιώτερα από άλλους ιστούς.
Πόσα είδη καρκίνου του μαστού υπάρχουν;
Η πρώτη βασική διάκριση είναι σε:
- Μη διηθητικός (in situ)
Είναι ένα αρχικό στάδιο που η ανάπτυξη κακοήθειας περιορίζεται μόνο στις στοιβάδες των κυττάρων που πρωτοξεκινάει χωρίς να επεκτείνεται σε βαθύτερα στρώματα του μαστού.
Δεν μπορεί να βρεθεί με την ψηλάφιση γιατί ακόμη δεν υπάρχει μόρφωμα. Μόνο η μαστογραφία θα μας βοηθήσει να υποψιαστούμε πιθανή βλάβη. - Διηθητικός
Έχει διασπάσει την αρχική στοιβάδα κυττάρων από την οποία ξεκίνησε και έχει πλέον την δυνατότητα να επεκταθεί στον υπόλοιπο μαστό καθώς και σε άλλα όργανα.
Ο συχνότερος τύπος (80%) είναι το πορογενές διηθητικό καρκίνωμα του μαστού και ακολουθεί το λοβιδιακό.
Υπάρχουν άλλοι τύποι καρκίνου του μαστού;
Σπάνια μπορεί ν’ αναπτυχθεί ένας φλεγμονώδης τύπος καρκίνου η νόσος Paget’s και ακόμα σπανιώτερα σάρκωμα από το στρώμα, τον μυικό ιστό, τα αγγεία.
Τι ξέρουμε για τις αιτίες και τους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του μαστού;
Κληρονομικό ιστορικό
Η ύπαρξη καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών σε συγγενή πρώτου βαθμού ( μητέρα, αδερφή, κόρη), διπλασιάζει την πιθανότητα να εμφανισθεί η νόσος, ενώ η ύπαρξη δύο συγγενών με καρκίνο του μαστού την τριπλασιάζει. Η κληρονομικότητα ισχύει και από την μεριά του πατέρα.
Οι καλοήθεις παθήσεις του μαστού
Μερικές από τις καλοήθεις παθήσεις του μαστού αυξάνουν λίγο τον κίνδυνο. Έτσι μια άτυπη πορογενής ή λοβιδιακή υπερπλασία, ένα ινοαδένωμα που ξαφνικά μεγαλώνει, οι συρρέουσες μικροαποτιτανώσεις, είναι καλοήθεις καταστάσεις του μαστού, που μπορεί όμως να σημαίνουν αύξηση του κινδύνου.
Χρήση αλκοόλ
Αυξάνει τον κίνδυνο ανάλογα με την ποσότητα που πίνει μιά γυναίκα. Έτσι η κατανάλωση μιάς μονάδας αλκοόλ την ημέρα, φαίνεται να μην τον αυξάνει, ενώ έρευνες έδειξαν ότι η καθημερινή κατανάλωση δύο μονάδων αλκοόλ την ημέρα δίνει τρεις καρκίνους του μαστού περισσότερους σε κάθε 200 γυναίκες.
Χημικά που υπάρχουν στο περιβάλλον
Πολλές έρευνες γίνονται για να κατανοηθούν οι επιδράσεις των χημικών που υπάρχουν στο περιβάλλον και έχουν οιστρογονική δράση, όπως ουσίες που βρίσκονται σε πλαστικά, σε καλλυντικά, σε φυτοφάρμακα.
Επειδή όπως είναι εύκολα κατανοητό, οι μελέτες για την επίδραση τους σε ανθρώπους είναι δύσκολο να γίνουν, ακόμη δεν υπάρχει σίγουρη απάντηση για το ποσοστό συμμετοχής τους στον καρκίνο του μαστού.
Ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού
Εάν είχατε εμφανίσει διηθητικό ή μη διηθητικό (in situ) καρκίνο του μαστού έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα να ξαναζήσετε την εμπειρία της εμφάνισης ενός καινούργιου καρκίνου, στον ίδιον ή στον άλλο μαστό.( Δεν αναφερόμαστε σε υποτροπή της ίδιας αρχικής νόσου).
Η έκθεση των μαστών σε οιστρογόνα και προγεστερόνη
Γυναίκες που είχαν την έναρξη της περιόδου τους πριν τα 12 και την εμμηνόπαυση αργά, μετά τα 55, μπορεί να έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο λόγω της μακροχρόνιας έκθεσης των μαστών τους στις ορμόνες του φύλου.
Ακτινοβολία
Εάν σαν παιδί μια γυναίκα έχει κάνει πολλές ακτινογραφίες του θώρακα ή για κάποια αιτία ακτινοβολίες π.χ για λεμφωμα Hodgkin, μπορεί ελαφρώς να αυξάνεται ο κίνδυνος
Νυχτερινή εργασία
Υπάρχουν μελέτες που συνδέουν τον καρκίνο του μαστού με την νυχτερινή εργασία. Ίσως να παίζει ρόλο η μείωση της παραγωγής της μελατονίνης, αλλά υπάρχει ακόμη αρκετός δρόμος μέχρι να υπάρξουν σαφή συμπεράσματα.
Γονιδιακοί παράγοντες
Οι πλέον γνωστές σήμερα γονιδιακές μεταλλάξεις που μπορεί κληρονομούμενες να οδηγήσουν σε καρκίνο του μαστού είναι το BRCA1 και το BRCA2 και αφορούν το 5-10 % των καρκίνων του μαστού.
Στα φυσιολογικά κύτταρα αυτά τα γονίδια βοηθούν στην παραγωγή πρωτεϊνών που διατηρούν τα κύτταρα γερά, χωρίς ανωμαλίες. Όταν όμως υπάρχει κληρονομική μετάλλαξη τους, δεν παίζουν τον φυσιολογικό τους ρόλο και αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
Στην μετάλλαξη BRCA1 ο κίνδυνος να εμφανισθεί η νόσος στην ζωή μιας γυναίκας φθάνει 55-80% και στην μετάλλαξη του BRCA2 περίπου 45%. Η ύπαρξη των μεταλλάξεων αυτών αυξάνουν και τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών.
Ορμονοθεραπεία
α) Αντισυλληπτικό χάπι
Ίσως η μακροχρόνια χρήση του να αυξάνει ελαφρώς την επίπτωση του καρκίνου του μαστού που όμως επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα μετά την διακοπή του.
β) Ενέσιμα αντισυλληπτικά ( depot- medroxyprogesterone acetate)
Πιθανόν να ισχύει το ίδιο με το αντισυλληπτικό χάπι.
γ) θεραπεία ορμονικής αποκαταστάσεως
Οι μελέτες έδειξαν ότι οι γυναίκες που κάνουν θεραπεία ορμονικής υποκαταστάσεως με οιστρογόνα και προγεστερόνη έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού. Γυναίκες που δεν είχαν μήτρα και έτσι έκαναν θεραπεία υποκαταστάσεως μόνο με οιστρογόνα φαίνεται ότι δεν έχουν τόσο αυξημένη πιθανότητα για καρκίνο του μαστού όσο με την συνδιασμένη λήψη.
δ) Παχυσαρκία
Η αύξηση του βάρους μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει και την πιθανότητα του καρκίνου του μαστού. Πριν την εμμηνόπαυση η κύρια πηγή οιστρογόνων της γυναίκας είναι οι ωοθήκες και μικρό ποσοστό τους παράγεται από τα λιποκύτταρα. Μετά όμως την εμμηνόπαυση τα περισσότερα οιστρογόνα που κυκλοφορούν στο αίμα προέρχονται από τον λιπώδη ιστό. Πέρα από αυτή την αιτία, φαίνεται ότι η αύξηση των επιπέδων της ινσουλίνης στο αίμα των παχύσαρκων γυναικών, παίζει ρόλο στον αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.
Πάντως το θέμα της παχυσαρκίας είναι αρκετά σύνθετο και ίσως υπάρχουν περισσότεροι παράγοντες που ενέχονται.
Παράγοντες πρόληψης
1. Ο πρώτος τοκετός σε ηλικία μικρότερη των 30. Όσοι περισσότεροι τοκετοί τόσο καλύτερα. Αν και θεωρείται ότι προσωρινά μετά τον τοκετό αυξάνει ο κίνδυνος για λόγους που δεν είναι εντελώς διευκρινισμένοι. Μετά μερικά χρόνια οι πολλοί τοκετοί παίζουν προστατευτικό ρόλο.
2. Ο μητρικός θηλασμός.
3. Η άσκηση. Οι ενδείξεις ότι η άσκηση ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνουν συνεχώς. Ακόμη και λίγη άσκηση είναι ευεργετική στην μείωση της πιθανότητας.
Ποιά είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού;
Πως γίνεται η διάγνωση;
Το ζητούμενο είναι να γίνει η διάγνωση πριν αρχίσουν να υπάρχουν συμπτώματα.
1. Ιατρικό ιστορικό και ψηλάφηση των μαστών
2. Μαστογραφία ψηφιακή ή απλή
3. Υπερηχογραφικός έλεγχος μαστών
4. Μαγνητική Τομογραφία
5. Κυτταρολογική εξέταση εκκρίματος της θηλής
6. Βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA)
7. Βιοψία με κόπτουσα βελόνα (Core- biopsy)
8. Βιοψία με χειρουργική αφαίρεση της ύποπτης βλάβης
1. Ιατρικό ιστορικό και ψηλάφηση των μαστών
Ιατρικό ιστορικό και ψηλάφηση των μαστών
Θα γίνει περιγραφή των συμπτωμάτων, των πιθανών προβλημάτων του μαστού στο παρελθόν, άλλων προβλημάτων υγείας, το μαιευτικό ιστορικό( τοκετοί και σε ποιά ηλικία, θηλασμός), το κληρονομικό ιστορικό( καρκίνος μαστού ή ωοθηκών σε συγγενείς κυρίως πρώτου βαθμού και η ηλικία που παρουσιάστηκε).
Η ψηλάφηση των μαστών θα γίνει με προσοχή και θα ακολουθήσει ο έλεγχος στις μασχάλες για λεμφαδένες. Με ελαφριά πίεση των μαστών θα διαπιστωθεί αν εκκρίνεται από την θηλή κάποιο υγρό.
2. Μαστογραφία ψηφιακή ή απλή
Μαστογραφία ψηφιακή ή απλή
Η μαστογραφία είναι μία ακτινογραφία του στήθους. Μπορεί εκτός από τις δύο λήψεις που γίνονται σε κάθε μαστό, να χρειασθεί να γίνουν και άλλες εντοπιστικές( με μεγέθυνση )αν κάποια περιοχή του μαστού δεν διευκρινίζεται αρκετά.
Η μαστογραφία θα μας δείξει αν ένα ογκίδιο έχει μορφολογία καλοήθη ή ύποπτη. Επίσης θα μας φανερώσει πιθανές συρρέουσες μικροαποτιτανώσεις, λεμφαδένες και πυκνές περιοχές του μαστού που θα χρειασθεί να αναλυθούν περισσότερο συνήθως με υπερηχογράφημα. Εάν έχετε ξανακάνει μαστογραφία να την έχετε μαζί σας γιατί μπορεί να χρειαστεί για σύγκριση με την καινούργια.
3. Υπερηχογραφικός έλεγχος μαστών
Υπερηχογραφικός έλεγχος μαστών
Το υπερηχογράφημα συμπληρώνει την μαστογραφία στις γυναίκες που έχουν πολύ πυκνούς μαστούς ή όταν κάποια περιοχή στην μαστογραφία δεν διευκρινίζεται καλά.
Δεν αντικαθιστά την μαστογραφία.
Σε νεαρές γυναίκες πριν από την ηλικία που ξεκινάμε τον ετήσιο μαστογραφικό έλεγχο μας βοηθάει σε συνδιασμό με την ψηλάφιση των μαστών να διευκρινίσουμε την φύση μορφωμάτωνπ.χ μιας κύστης από ένα ινοαδένωμα.
Τα τελευταία χρόνια πολλά μηχανήματα υπερήχων έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν την αιμάτωση ενός μορφώματος. Αυτό μας δίνει πολύ χρήσιμες πληροφορίες για την ποιότητα του.
4. Μαγνητική Τομογραφία
Μαγνητική Τομογραφία
Θα την χρησιμοποιήσουμε μαζί με την μαστογραφία σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Επίσης όταν έχουμε ύποπτα από την μαστογραφία και το υπερηχογράφημα ευρήματα για να τα διευκρινίσουμε καλύτερα.
Είναι καλός τρόπος ελέγχου του στήθους όταν υπάρχουν σκληρά ενθέματα μετά από πλαστική επέμβαση.
5. Κυτταρολογική εξέταση εκκρίματος της θηλής
Κυτταρολογική εξέταση εκκρίματος της θηλής
Τις περισσότερες φορές το έκκριμα από τον μαστό δεν οφείλεται σε καρκίνο. Ιδιαίτερα αν είναι διαυγές, γαλακτώδες, ή πρασινωπό. Όταν η έκκριση του μαστού είναι αιματηρή, καλά είναι να ελέγχεται. Μπορεί να σημαίνει καρκίνο αλλά μπορεί να οφείλεται και σε τραυματισμό, καλοήθη μορφώματα ή σε φλεγμονή.
6. Βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA)
Βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA)
Γίνεται με τοπική αναισθησία και μπορεί να αφορά το υγρό μιας κύστης ή λίγο κυτταρικό υλικό από ένα συμπαγές ογκίδιο.
7. Βιοψία με κόπτουσα βελόνα (Core- biopsy)
Βιοψία με κόπτουσα βελόνα (Core- biopsy)
Είναι χρήσιμη σε τοπικά προχωρημένο καρκίνο, αλλά και σε μή ψηλαφητούς όγκους που τυχαία βρέθηκαν στην μαστογραφία.
Μπορεί να γίνει με την καθοδήγηση των υπέρηχων ή με στερεοτακτικό μηχάνημα προσαρμοσμένο στον μαστογράφο.
8. Βιοψία με χειρουργική αφαίρεση της ύποπτης βλάβης
Βιοψία με χειρουργική αφαίρεση της ύποπτης βλάβης
Δηλαδή χειρουργική αφαίρεση της ύποπτης περιοχής σε υγιή όρια. Μπορεί να γίνει ταχεία βιοψία όταν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για καρκίνο του μαστού.
Αν αποδειχθεί ότι υπάρχει νόσος και είχε ήδη γίνει προεγχειρητικά ο εργαστηριακός έλεγχος για τυχόν μεταστάσεις, ακολουθεί αμέσως το τελικό χειρουργείο.
Πράγματι η σύσταση να γίνεται η μαστογραφία στα 40 ή στα 35 όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, βοήθησε εξαιρετικά στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.
Πως αντιμετωπίζουμε τον καρκίνο του μαστού;
Α. Χειρουργική αντιμετώπιση
Μπορεί να γίνει αφαίρεση του όγκου με τμήμα υγιούς ιστού γύρω από αυτόν. Η επέμβαση αυτή λέγεται ογκεκτομή και γίνεται στα αρχικά στάδια του καρκίνου του μαστού. Στην επέμβαση αυτή διατηρείται ο μαστός.
Στην μαστεκτομή, αφαιρείται ο μαστός που έχει τη νόσο. Η αποκατάσταση του μαστού συνήθως μπορεί να γίνει ταυτόχρονα.
Η χειρουργική επέμβαση στον μαστό περιλαμβάνει και αφαίρεση λεμφαδένων, ώστε να ξέρουμε αν εξαπλώθηκαν τα καρκινικά κύτταρα.
Β. Ακτινοθεραπεία
Γ. Χημειοθεραπεία
Δ. Ορμονικοί χειρισμοί
Τι άλλο θα βοηθήσει την θεραπεία;
Διατροφή
Υγιεινή διατροφή με ελάττωση στο ελάχιστο του κόκκινου κρέατος και της ζάχαρης. Σταματάμε αλκοόλ και κάπνισμα. Συζητήστε με τον γιατρό σας αναλυτικά το θέμα της διατροφής σας.
Άσκηση
Όλες οι έρευνες συγκλίνουν στην αναγκαιότητα της άσκησης. Ο γιατρός σας θα σας καθοδηγήσει, ώστε να έχετε τα μεγαλύτερα οφέλη.
Τι θεραπεία επιτρέπεται να κάνουμε αν διαγνώσουμε την νόσο στην διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Δεν είναι απίθανο ο καρκίνος του μαστού να διαγνωστεί στην διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τον μήνα που έγινε η διάγνωση ή για να το θέσουμε αλλιώς από το πόσο κοντά είμαστε σε έναν ασφαλή τοκετό.
Η χειρουργική αφαίρεση του όγκου με τμηματεκτομή ή μαστεκτομή δεν είναι επικίνδυνη για το έμβρυο.
Όμως η ακτινοβολίες στον μαστό που ακολουθούν όταν γίνεται τμηματεκτομή, έχουν τερατογόνο δράση, οπότε αν η γυναίκα διανύει τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης, ίσως για ασφάλεια να πρέπει να γίνει μαστεκτομή.
Μέχρι πρόσφατα και η χημειοθεραπεία ήταν απαγορευμένη. Αρκετές όμως εργασίες έδειξαν ότι μερικά φάρμακα χημειοθεραπείας όταν χορηγηθούν το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο της κυήσεως δεν αυξάνουν την νοσηρότητα στο έμβρυο.
Τόσο η ορμονοθεραπεία όσο και η στοχευμένη θεραπεία πρέπει να ξεκινήσουν μετά τον τοκετό.
Και οι συναισθηματικές πτυχές ποιές είναι;
Συνήθως το αρχικό σοκ της διάγνωσης του καρκίνου του μαστού δεν προλαβαίνει η γυναίκα να το αναλύσει γιατί τα πρακτικά και ταυτόχρονα ουσιαστικά θέματα που ακολουθούν αμέσως, είναι το ή τα χειρουργεία και τα επακόλουθα τους. Δηλαδή ανάλογα με το αποτέλεσμα της βιοψίας, ίσως να χρειασθεί να ακολουθήσουν ακτινοθεραπείες ή και χημειοθεραπείες με τα προβλήματα που δημιουργούν στην ποιότητα της ζωής.
Όταν τελειώσουν αυτές οι θεραπείες δημιουργείται πολύς χώρος και χρόνος για να την κατακλύσουν συναισθήματα.
Συναισθήματα που έχουν επίκεντρο τον φόβο του θανάτου. Αν έχει οικογένεια προστίθεται φόβος και θλίψη για τις συνέπειες στην δικιά τους ζωή. Καμιά φορά προκύπτει ανάγκη να επανεκτιμήσει την σχέση της με τον συντροφό της ή συζυγό της. Και ίσως φαίνεται περίεργο αλλά συχνή πηγή ανησυχίας είναι μετά το τέλος των θεραπειών, οι λιγότερες επισκέψεις στους γιατρούς της που όταν τους εμπιστεύεται, της δίνουν δύναμη και ασφάλεια.
